صفت اشاره یکی از انواع صفت است. از بارزترین مثالهای این نوع صفت، دو لفظ این و آن است که به همراه اسم میآید. این به نزدیک و آن به دور اشاره میکند. کلمات این و آن، اگر همراه اسم بیایند صفت اشاره هستند و اگر جایگزین اسم باشند، ضمیر اشاره نامیده میشوند.
این خانه از آن خانه خوشساختتر است.
این کتاب را از آن قفسه برداشتم.
در دو مثال بالا میتوانیم کلمه این را صفتی برای خانه و کتاب بدانیم.
صفتهای اشاره این و آن میتوانند با کلمات و اجزای دیگری مانند چون، هم و همه ترکیب شوند و ترکیبهایی چون کلمات زیر را بسازند:
همین، همان، چنین (چون این)، چنان (چون آن)، اینگونه، اینسان، اینطور، آنگونه، آنسان، آنطور، اینچنین، آنچنان، ایناندازه، اینقدر، آنقدر، اینهمه، آنهمه، همینقدر، همانقدر، همیناندازه، هماناندازه، همین روز، چنان مطلب، اینگونه دلاوری، آنسان محبت، اینطور فداکاری، آنچنان شجاعت، اینقدر پول، آنهمه بزرگواری، همین اندازه زحمت
صورتها و معانی صفتهای اشاره
۱ـ دو کلمه این و آن که برای مطلق اشاره به کار میرود.
من این فیلم را ده سال پیش دیدهام.
۲ـ صفات اشارهای که لفظ هم را در ابتدای کلمه خود دارند، معمولا مفهوم اشاره، انحصار و تأکید را با هم میرسانند.
او رختشویی میکند و از همین راه نان خودش را در میآورد.
۳ـ صفات اشارهای که با الفاظ چون، گونه، سان، طور همراه باشند، علاوه بر اشاره، مفهوم تشبیه، چگونگی، ابهام و تعجب را نیز میرسانند.
ما خاورمیانهایها امروز به چنین روزگاری گرفتاریم.
غربزدگی، آلاحمد
۴ـ صفات اشارهای که الفاظ همه و قدر را در خود دارند، علاوه بر اشاره، برای مقدار مبهم نیز به کار میرود.
این همه کار روی سرم ریخته است.
نکته: این همه و این قدر و چنان، صفات مبهم نیز هستند که گاهی به صورت قید به کار میروند:
چرا با آنها چنان کردی.
5- گاهی این و آن بر سر چنین و چنان میآید و ی نیز در ادامه به آنها اضافه میشود و ترکیب آنچنانی و اینچنانی را میسازد. این لفظها علاوه بر معنای اشاره و تشبیه، مفهوم تاکید نیز دارند.
او حرفهای آنچنانی میزد.
داستان داستانها، اسلامی ندوشن
نکته: موصوف این و آن و همین و همان، ی نکره نمیگیرد ولی میتواند ی معرفه (ی موصول) بگیرد، مانند:
آن مدادی که برداشتی مال من بود.
مبتدی به نظر نرس!
تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ دهانگشتی رو آسون ولی حرفهای یاد بگیر.
شروعِ رایگانِ آموزش تایپ دهانگشتیکاربردهای صفت اشاره
۱ـ صفت اشاره معمولا قبل از موصوف خود میآید.
در آن حال غفلتاً صدای مناجاتی در همان نزدیکیها بلند شد و در آن دل شب این شعر به گوشم رسید.
یکی بود یکی نبود، جمالزاده
۲ـ چنین و چنان در صفت اشاره اغلب حرف ی (که همان ی معرفه است) را به موصوف میافزایند.
من تا به حال چنین غذایی نخوردهام.
۳ـ در نثرهای ادبی، گاهی کلمات چنین و چنان بعد از موصوف میآیند.
از پدری چنان، پسری چنین شاید.