فعل ماضی استمراری چیست؟

در لغتنامه، کلمه استمرار را در معنای پیوسته رفتن و همیشه روان بودن ثبت کرده‌اند. این درست همان معنایی است که فعل ماضی استمراری، با تأکید بر گذشته، می­‌خواهد به محاسب منتقل کند. پس هر وقت قصد بیان تکرار و پیوستگی کاری را در دوره زمانی نامشخصی در گذشته داشته باشیم، از فعل ماضی استمراری استفاده می­‌کنیم.

این فعل با آمدن «می» بر سر بن ماضی و پیوستن شناسه­‌ها به آنها ساخته می‌­شود.

می + بن ماضی + َم، ی، -، یم، ید، َند

می­‌گرفتم، می‌گرفتی، می­‌گرفت و ...

می‌خواستم ببینم که آیا پلک چشمانت قرنیه‌هایت را می‌شوید، همانند برف پاک‌کنی که شیشه‌ی جلوی اتومبیل را می‌شوید؟

هویت، میلان کوندرا

آب بعد از آنکه به این حوض‌­ها می‌­رسید؛ از آنجا جاری شده بیرون می‌­رفت.

تاریخ و فرهنگ، مجتبی مینوی

فعل ماضی استمراری منفی

فعل ماضی استمراری با آمدن نون بر سر می منفی می‌­شود:

ن + می+ بن ماضی + شناسه‌ها

نمی‌گرفتم، نمی‌گرفتی، نمی‌گرفت و ...

آدم‌ها دنبال جواب نمی‌گردند، دنبال حقایقی می‌گردند که خودشان را اثبات کنند.

جزء از کل، استیو تولتز

ساخت مجهول فعل ماضی استمراری

برای ساخت مجهول ماضی استمراری،‌ به ترتیب باید؛

• می را از سر فعل برمی‌­داریم.
• از فعل اصلی، صفت مفعولی بسازیم.
• می استمراری‌­ساز را بر سر فعل ماضی ساده از فعل شدن بیاوریم.

با این مراحل، آنچه به دست می‌آید چنین خواهد بود:

صفت مفعولی (بن ماضی + ه) + می + ماضی ساده فعل شدن

دیده می‌­شدم، دیده می‌­شدی، دیده می‌­شد و ...

گاهی در این حوالی دیده می‌­شد.

کاربردهای فعل ماضی استمراری

فعل ماضی استمراری علاوه بر معنای تکرار و استمرار در گذشته، کاربردهای دیگری نیز دارد که با هم بعضی از آنها را مرور می­‌کنیم:

الف) بیان فعلی که در زمان وقوع آن، فعل دیگری نیز واقع شده باشد.

همان­ طور که به طرف دفتر می‌­رفتم رو به ناظم و معلم­‌ها افزودم...

مدیر مدرسه، جلال آل احمد

ب) به جای مضارع التزامی

کاش دوباره می‌­آمد (بیاید) و دیده ما را با جمال خود روشن می­‌کرد (روشن بکند).

ج) به جای فعل التزامی، همراه با بیان آرزو با شرط و جزای شرط و جز آنها، در این صورت معمولاً ماضی دیگری پیش از آن آورده می‌­شود؛

دیروز به دیدار علی رفتم. کاش سعید هم می‌­آمد. (همراه آرزو)

د) بیان عادت

پدرم سال­‌ها سیگار می­‌کشید؛ ولی بالاخره ترک کرد.

نکته: نوعی ماضی استمراری با ساختمان فعل ماضی نقلی ساخته می‌­شود که همان معنای استمرار در گذشته را می‌­رساند، دستورنویسان نام­‌هایی چون ماضی نقلی مستمر یا گذشته استمراری نقلی بر آن نهاده­‌اند. تقی وحیدیان کامیار در کتاب دستور زبان خود کاربرد این فعل را زمانی دانسته که گوینده، خود ناظر کار و عمل نبوده است یا در حال نقل قول است.

علی گفت: «امروز صبح باغچه را بیل می‌­زدم.»

اگر این جمله را به صورت نقل قول غیرمستقیم بیان کنیم به این شکل در می‌­آید:

علی گفت که امروز صبح باغچه را بیل می‌­زده است.

ادیبان و هنرمندان ... میراث فرهنگی آن اجتماع را غنی‌­تر می‌­ساخته‌­اند و آن را از نسلی به نسل دیگر می‌رسانده­‌اند.

در خدمت و خیانت روشنفکران، جلال آل­ احمد