فعل مضارع التزامی از خانواده فعلهای صرفی است که در برخی منابع به نام مضارع احتمالی هم معرفی شده. صرف آن مانند دیگر همتایانش با دگرگونی در شناسهها امکانپذیر است و وظیفه نشان دادن زمان حال یا آینده و تعداد مخاطبان را در جمله به عهده دارد.
ساختمان فعل مضارع التزامی
برای ساختن فعل مضارع التزامی، پیشوند صرفی «ب» را بر سر بن مضارع (فعل امر بدون ب) گذاشته و شناسههای متصل فاعلی را به آن اضافه میکنیم. به این ترتیب ساختمان فعل مضارع التزامی چنین است:
ب + بن مضارع + َم/ ی/ َد/ یم/ ید/ َند
بخورم، بخوری، بخورد، بخوریم، بخورید، بخورند
یوتایپ | آموزش تایپ دهانگشتی
در اینستاگرام، کلی مطالب آموزشیِ جالب و مفید برایتان داریم
صفحه ما را ببینیدروش تشخیص فعل مضارع التزامی
برای تشخیص فعل مضارع التزامی میتوانیم به دنبال نشانههایی مثل گویا، شاید، کاش، اگر و خانواده فعلهایی مثل باید، خواست و توانست در جمله بگردیم. ترکیب این کلمات با فعل مضارع التزامی معانی غیرقطعی یا احتمالی مثل آرزو، میل، تشویق، خواست، دعا، امید، شرط، شک، لزوم را منتقل میکند. به این مثالها دقت کنید:
مریم با من تماس گرفت و گفت: شاید بیاید.
اگر برای رسیدن به هدفت بکوشی، موفق میشوی.
کاش کامیار به دیدن فرزندش برود.
نازنین باید این کتاب را بخوانی، بینظیر است.
با کمی دقت متوجه میشویم که فعل مضارع التزامی و فعل امر، پیش از چسبیدن شناسهها از نظر ظاهر، تفاوتی با یکدیگر ندارند. تنها تفاوت اصلی مضارع التزامی با فعل امر در همان شناسهها و صرف شدن فعل مضارع التزامی است؛ فقط از نظر ظاهر در صیغه دوم شخص جمع یکی هستند که با کمک همان نشانههای گویا، شاید، کاش، اگر و خانواده فعلهایی مثل باید، خواست و توانست، میتوانیم آنها را از یکدیگر تشخیص دهیم.
فعل امر: درس را بخوانید.
فعل مضارع التزامی: بهتر است درس را بخوانید.
نکته: برای تعیین نوع فعل در جلمه، بر اساس ظاهر آن حکم نکنید؛ چرا که گاهی ممکن است فعل دیگری معنای فعل مضارع التزامی را برساند یا فعل مضارع التزامی با اندکی تغییر در ساختار اما با همان کارکرد، در جمله ظاهر شود.
مثلاً فعل کردن و داشتن از جمله فعلهایی هستند که در حالت مضارع التزامی معمولاً با حذف «ب» از سر فعل رو به رو میشوند اما معنای مضارع التزامی را میرسانند.
اگر بخواهی ده انگشتی تایپ کنی (بکنی) یوتایپ میتواند به تو کمک کند.
فعل مضارع التزامی منفی چگونه ساخته میشود؟
در حالت منفی، «ب» التزامیساز را از سر فعل برمیداریم و «ن» را که علامت نفی است بر سر فعل میآوریم. بخور با حذف «ب» و جایگزینی «ن» میشود؛ نخور.
رضا! اگر تایپ ده انگشتی را یاد نگیری، به زودی از قافله عقب میمانی.
ما چون بیماران تریاک خوردهای هستیم که به هر افسونی باید بیدار نگاهشان داشت زیرا اگر (ایرانیان) چشم بر هم نهند؛ بیم آن است که دیگر آن را نگشایند.
محمدعلی اسلامی ندوشن؛ از مستند «روزها» ساخته آرمان آرین
ساختمان مجهول فعل مضارع التزامی
ساختمان فعل مجهول مضارع التزامی نیز طبق همان ترکیب مجهولساز زبان فارسی، یعنی صفت مفعولی + فعل شدن ساخته میشود:
نامیده + حالتهای صرفی فعل شدن (بشوم، بشوی، بشود، بشویم، بشوید، بشوند): نامیده بشوم و... .
البته همان طور که پیشتر گفتیم، «ب» التزامیساز میتواند گاهی حذف شود.
نامیده بشود --> نامیده شود
کاربردهای فعل مضارع التزامی
1- بیان وقوع فعل همراه با شک و تردید
شاید خودش بخواهد این متن را بخواند.
2- بیان وقوع فعل همراه با آروز و تمنا
کاش این متن را با صدای خودش بخواند.
3-در شرط
اگر خودش این متن را بخواند، همه لذت میبرند.
4- در بیان جزا
اگر تو بخوانی من هم لذت میبرم.
5- بیان لزوم در انجام کارها
باید خودت این متن را بخوانی.