اصطلاح ملا لغتی در زبان محاوره و گفتوگوهای عامیانه شنیده میشود. این اصطلاح بهاشتباه در خصوص کسانی به کار میرود که در رعایت نکتههای درستنویسی و املای دقیق لغات، افراط میکنند و مدام یک متن را برای پیداکردن عیبها و نقصهایش بازخوانی میکنند. در مواجهه با چنین فردی گفته میشود:
چرا مثل ملا لغتیها به کاربرد درست و املای لغات حساس هستی؟!
در صورتی که عبارت درست، ملا نقطی است نه ملا لغتی! شباهتِ آوایی واژههای لغت و نُقَط، موجب بروز خطای گفتاری شده و این خطا بعدها به نوشتار هم سرایت کرده است.
ابوالحسن نجفی در کتاب غلط ننویسیم مینویسد:
نُقَط به ضم اول جمع نقطه است و ملا نُقطی به کسانی میگفتند که فقط از عهده خواندن متنی برمیآمدند که کلمات آن نقطهدار بود؛ بنابراین، به کاتبانی که نقطهها را از قلم میانداختند ایراد میگرفتند.
امروزه اصطلاح ملا نقطی به کنایه تبدیل شده است و کنایه از کسی است که به املای دقیقِ کلمه و ظاهر لفظ بیشتر از معنای آن اهمیت میدهد، البته این اصطلاح برای کسانی که بیش از اندازه به آداب ظاهری و قانونهای رسمی مقید هستند نیز به کار میرود.
درفرهنگ دهخدا و یادداشتهایی به خط او، درباره اصطلاح ملا نقطی میخوانیم:
کسی که با کم و زیادشدن یک نقطه نوشته، از خواندن آن عاجز آید. آدم کمسواد. آنکه تا تمام نقطهها و اعراب و حرکات کلمهای نوشته نباشد نتواند خواند. آنکه به جزئیات رسوم و آداب قانون یا قاعدههای رسمی پایبند و مقید است و تا رعایت همه نشود امر را ناقص شمارد در صورتی که همه برای صحت امر ضروری نیست.
اگر به این مقاله علاقمندید بودید توصیه ميکنیم مقالات زیر را هم مطالعه کنید.