کج دار و مریز یا کژدار و مریز ضربالمثلی است که به معنای رفتار محتاطانه و محافظهکارانه یامدارا کردن با یک مشکل است. ذهنیت بسیاری از فارسی زبانان، در گفتن و نوشتن این ضربالمثل به صورت کجدار و مریض است. در حالی که اگر از مریض استفاده کنیم، معنای این جمله چندان معقول و درست به نظر نمیرسد. به احتمال زیاد، این از آن ضربالمثلهای تراشخورده زبانی است که کوتاه شده و به طور مثال در اصل به این شکل بوده:
[پیمانه را] کج دار و «مریز»
یعنی پیمانه را کج نگه دار اما مراقب باش محتویات آن نریزد، که با کاربرد این ضربالمثل به لحاظ مفهومی تطابق بیشتری دارد. بنابراین شکل صحیح این ضربالمثل به صورت کج دار و مریز است؛ همان طوری که در بیت زیر میبینیم:
گه فریب روس خورده گه فریب انگریز
از ملک الشعرای بهار
تاگذشت آن فرصت عالی به کجدار و مریز
کجدار و مریز مانند ضربالمثل پیش غازی و معلق بازی و گرگ باران دیده به خاطر شباهت آوایی دو کلمه مریض و مریز به غلط به کار میرود.