نگارش فارسی

آموزش تایپ ده انگشتی
  1. خانه
  2. پایگاه دانش
  3. نگارش فارسی
  4. دستور زبان فارسی
  5. واژه چیست؟

واژه چیست؟

واژه در فارسی سومین واحد زبانی است که به دو بخش ساده و غیر ساده تقیم می‌شود. واژه های غیرساده بارتند از مشتق یا وندی، مرکب و مشتق-مرکب

واژه یا کلمه، سومین واحد زبان است كه از یك یا چند تكواژ درست می‌شود، مانند:

خانه، مدرسه، دفتر، کتاب، قلم، ‌درست‌کاری، کارآفرین

انواع واژه از نظر ساختمان

واژه ساده

واژه‌های ساده، واژگانی هستند که تنها از یک تکواژ معنادار ساخته شده‌اند و دیگر قابل تجزیه نیستند. مانند:

utype_ir

یوتایپ | آموزش تایپ ده‌انگشتی

در اینستاگرام، کلی مطالب آموزشیِ جالب و مفید برایتان داریم 👇

صفحه ما را ببینید
لوگوی یوتایپ

توی دستت چند انگشت داری؟

تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ ده‌انگشتی رو ساده و حرفه‌ای یاد بگیر.

برای شروعِ رایگانِ آموزش اینجا کلیک کن

دیوار، جنگل، ساعت، چوب و ...

واژه غیر ساده

واژگان غیر ساده به اجزای معنادار کوچکتری قابل تقسیم هستند، مانند:

عروسک، دوچرخه، پنچرگیری، ماهیتابه و ...

دستورنویسان، واژگان غیر ساده را به سه دسته تقسیم کرده‌اند:

واژه‌‌های مشتق یا واژگان وندی

کلمات مشتق از يك تكواژ معنادار و يك یا چند تكواژ معناساز(پیشوند، و پسوند) ساخته می‌شود.

زیبا: زیب + ا
نویسنده : نویس + ـَ‌ نده
باهوش: با + هوش
زهرآگین: زهر + آگین

واژه‌های مرکب

این نوع از واژگان حداقل از دو تكواژ و یا بیشتر ساخته می‌شوند که لازم است همه آنها معنادار باشند، بنابراین اگر در واژه‌ای هرکدام از انواع وند به کار رفته باشد، آن کلمه مرکب نیست.

دفترمشق: دفتر+ مشق
کارخانه: کار + خانه
گلاب: گل + آب
کوله‌پشتی: کوله + پشتی
دردسرساز: درد + سر+ ساز

نکته: دقت داشته باشید کلماتی مانند کوله‌پشتی باید با نیم‌فاصله نوشته شوند، چون دو کلمه کوله و پشتی واژه مستقلِ کوله‌پشتی را ساخته‌اند.

نکته: در هیچ واژه مرکبی وند به کار نمی‌رود.

واژه‌های مشتق-مرکب

کلمات مشتق- مرکب، همه ویژگی‌های کلمات ساده و مرکب را دارند؛ به این معنا که از حداقل دو تکواژ معنادار و یک وند ساخته می‌شوند.

دانشجو: دان + -ِش + جو
آبمیوه‌گیری: آب + میوه + گیر + ی
سبزی‌خوردکنی: سبزی + خورد + کن + ی
سوزوگداز: سوز + و + گداز
یک‌شبه: یک + شب + ه

نکاتی درباره شمارش واژه

1- افعالی مانند ماضی بعید، ماضی نقلی، ماضی التزامی، ماضی مستمر، مضارع مستمر، آینده و مجهول که دارای فعل کمکی هستند، روی هم رفته یک واژه به شمار می‌آیند:

شنیده می‌شود (۱ واژه)
دارد می‌رود: (1 واژه)

2- همه واژگانی که بر اساس مصدرهای عربی مانند مفاعله ساخته شده‌اند، یک تکواژ و یک واژه به شمار می‌روند. مانند:

مبارزه، مکاشفه، مجادله، محاوره، مناظره، مقابله، مشاوره، مداخله، مراقبه، مراقبت، مکاشفت و ...

3- نقش نمای اضافه -ِ یک واژه است.

مدادِ من: مداد + ـِ + من (۳ واژه)

4- برایِ یک واژه است و  -ِ متعلق به خود واژه است.

کتاب، برای تو است: کتاب + برایِ + تو + است (4 واژه)

 5- ی اسنادی و ضمایر متصل (-َم، -َت، -َش، -مان، -تان، -شان)، هم تکواژ هستند و هم واژه؛ انواع دیگر ی فقط تکواژ محسوب می‌شوند.

مدادت: مداد + -َت (۲ واژه)
تو خردمندی: تو + خردمند+ ی (۳ واژه)

6- هم‌چون و هم‌چنين و اين‌چنين، یک واژه به شمار می‌روند.

هم‌چنین برای شما: هم‌چنین + برایِ + شما (۳ واژه)

7- شناسه‌های فعل، ی نکره، علامت‌های جمع (ها، ان، ون، ین، ات) به عنوان واژه جداگانه محسوب نمی‌شوند و با خود فعل یا اسم یک واژه را شکل می‌دهند.

8- نشانه‌های اختصاری مانند (ص)، (ع)، (ره)، (س) و ... حاصل یک قرارداد اجتماعی است و از نظر زبانی اعتباری ندارد؛ بنابراین در شمارش واژه نباید آن را لحاظ کنید.

9- تکواژهای آزاد قاموسی و دستوری هم در شمارش واژگان باید لحاظ شوند. اگر مایلید درباره تکواژهای قاموسی و دستوری بیشتر بدانید، توصیه می‌کنیم مقاله تکواژ چیست؟ را مطالعه کنید و مثال‌های مختلف آن را بخوانید.

توی دستت چند انگشت داری؟

تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ ده‌انگشتی رو ساده و حرفه‌ای یاد بگیر.

برای شروعِ رایگانِ آموزش اینجا کلیک کن

۴ دیدگاه

نیلوفر

با سلام و وقت به خیر.
در مثال “تو خردمندی”، خردمند یک واژه حساب شده است. مگر خردمند، مساوی نیست با: خرد+مند؟ که در این صورت دو واژه حساب می‌شود.
یا مثال “سبزی خردکنی”, سبزی هم یک واژه حساب شده. مگر سبزی مساوی نیست با: سبز+ی؟ که باز هم در این صورت دو واژه حساب می شود.
ممنون خواهم شد از پاسخگویی و راهنمایی.

پاسخ
ساینا نجم الدین

درود. توصیه می‌کنم یک بار دیگر مقاله واژه چیست را باغ دقت بخوانید. در تعریف واژه گفته شده که هر واژه از یک یا چند تکواژ درست می‌شود. بنابراین خردمند یک واژه است که از دو تکواژ خرد + مند ساخته شدهاست. درباره واژه سبزی هم همینطور؛ یک واژه است که از دو تکواژ سبز + ی ساخته شده است.

پاسخ
فرزاد

خیلی عالی است اما به نظرم کمی بی‌دقتی شده است در نگارش واژگان برای مثال سبزی‌خردکنی درست است نه سبزی خوردکنی و خب برای سایتی که آموزش فارسی است کمی عجیب بود این مطلب.

پاسخ
ساینا نجم الدین

سپاس از توجه شما دوست عزیز؛ اما واژه سبزی‌خوردکنی، شکل گفتاری واژه سبزی‌خردکنی است و غلط نیست.

پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *