شناسه چیست و چه کاربردی دارد؟

شناسه مجموعه‌ای از حروف است که به پایان بن ماضی یا بن مضارع می‌چسبد و عامل تأثیرگذار در صرف فعل است. شناسه‌های َم، ی، َد، یَم، یَد، َند با پیوستن به فعل، شخص آن را مشخص می‌کنند و فعل را از همراهی ضمیرهای شخصی جدای من، تو، او، ما، شما، ایشان در جمله بی‌نیاز‌ می‌کنند. دستورنویسانی مثل پنج استاد و فرشیدورد، شناسه را ضمیر پیوسته فاعلی نامیده‌اند و در ذیل ضمیرها به آن پرداخته‌اند.

آمدن شش شناسه در پایان فعل، علاوه بر نشان دادن مفرد و جمع،‌ موقعیت گوینده، شنونده یا دیگری بودن را برای فعل مشخص می‌کند، همان سه زمانی که در عربی به آنها متکلم، مخاطب و غایب می‌گویند.

utype_ir

یوتایپ | آموزش تایپ ده‌انگشتی

در اینستاگرام، کلی مطالب آموزشیِ جالب و مفید برایتان داریم

صفحه ما را ببینید

نکته: فعل‌هایی که به ه (صفت‌های مفعولی) ختم می‌شوند، شناسه‌ها به شکل ام، ای، است، ایم، اید، اند به آنها می‌پیوندند. مانند: «رفته‌اند».

کارکرد شناسه

۱ـ شناسه‌ها جمله را از حضور ضمیرهای شخصی جدا بی‌نیاز می‌کنند. به این قابلیت زبان، ضمیرانداز می‌گویند. زبان‌هایی ضمیرانداز هستند که شخص در جمله بدون حضور ضمیرهای منفصل نیز قابل تشخیص است، این ویژگی را در زبان‌های ایتالیایی و اسپانیایی نیز می‌بینیم. برای مثال، ما در زبان فارسی، در حالت عادی به جای جمله من دیروز به سینما رفتم، می‌گوییم:

 دیروز به سینما رفتم.

زیرا م که در پایان «رفتم» آمده، شخص فعل را (اول شخص مفرد) نشان می‌دهد.

نکته: ضمیرهای شخصی جدا مثل من، تو، او، ما و ... را فقط به هنگام تأکید و مانند آن استفاده می‌کنیم.

۲ـ شناسه‌ها با نهاد مطابقت دارند و موقعیت نهاد را از نظر مفرد و جمع بودن جمله نشان می‌‌دهند. برای داشتن جمله صحیح در زبان فارسی باید به این نکته دقت کرد.

احمد درس می‌خواند. (علی ... َد [سوم شخص مفرد])

آنان درس می‌خوانند. (آنان ... ّند [سوم شخص جمع])

نکته: ممکن است مطابقت شناسه با نهاد درباره نهادهایی با مشخصه‌ جمع غیرجاندار یا کاربرد احترام‌آمیز فعل رعایت نشود.

پیامبر فرمودند. (کاربرد احترام‌آمیز شناسه جمع برای نهاد مفرد)

مدادها ریخت. (کاربرد شناسه مفرد برای نهاد غیرجاندار جمع)