نگارش فارسی

آموزش تایپ ده انگشتی
  1. خانه
  2. پایگاه دانش
  3. نگارش فارسی
  4. درست‌نویسی فارسی یا چگونه غلط ننویسیم
  5. حذف فعل در زبان فارسی

حذف فعل در زبان فارسی

حذف فعل در زبان فارسی

فعل یکی از ارکان جمله در زبان فارسی است که به تکمیل معنای جمله کمک می‌کند و اطلاعات بیشتری درباره زمان وقوع سوژه، شخص، شمار و ... به خواننده می‌دهد. اما گاهی فعل در جمله می‌تواند حذف شود. این کار در برخی موارد برای جلوگیری از تکرار اتفاق می‌افتد و به اختصار، ایجاز، فصاحت و روانی جمله کمک می‌کند.

باید توجه داشت که حذف فعل به شرط وجود قرینه، اتفاق می‌افتد. اگر حذف فعل، بدون قرینه انجام گیرد یا قرینه‌ها روشن نباشد، نه تنها به روشنی جمله کمکی نمی‌کند، بلکه باعث ابهام و نارسایی معنای جمله می‌شود.

utype_ir

یوتایپ | آموزش تایپ ده‌انگشتی

در اینستاگرام، کلی مطالب آموزشیِ جالب و مفید برایتان داریم 👇

صفحه ما را ببینید
لوگوی یوتایپ

توی دستت چند انگشت داری؟

تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ ده‌انگشتی رو ساده و حرفه‌ای یاد بگیر.

برای شروعِ رایگانِ آموزش اینجا کلیک کن

حذف بی‌قرینه فعل بیشتر در خبرنویسی و نثر اداری به چشم می‌خورد که باید از آن پرهیز کرد. با آن که در بسیاری از موارد به دلیل تکرار عبارات نادرست در نامه‌ها یا گزارش‌ها، ذهن فارسی‌زبان می‌تواند تا حدی افعال حذف شده را تشخیص دهد، اما در هر حال، حذف بدون قرینه فعل، غلط دستوری و کاربردی زبان محسوب می‌شود.

[utypepromotecourses]

حذف فعل در فارسی

مثال برای حذف فعل به قرینه لفظی و معنوی

حذف فعل به قرینه لفظی

وقتی در جمله، لفظی تکرار شود، نویسنده یا گوینده می‌تواند برای جلوگیری از طولانی شدن کلام، یکی از آنها را حذف کند.

+ چه درسی دارید؟
- هندسه [داریم].

گاهی دلم می‌لرزد و گاهی دستم [می‌لرزد].

۲- حذف به قرینه لفظی بیشتر در فعل‌هایی رخ می‌دهد که از مجموع دو کلمه ساخته می‌شوند. بخش دوم این افعال معمولاً حذف می‌شوند. مانند:

من او را دعوت [کردم] و همه حرف‌هایم را درباره اتفاقی که افتاده بیان کردم.

۳- فعل وصفی همان ساخت صفت مفعولی (بن ماضی + ه) است که گاهی کارکرد فعلی می‌یابد. اگر فعلی که بعد از فعل وصفی می‌آید، یکی از افعال ماضی نقلی، ماضی التزامی و یا ماضی بعید باشد، فعل مورد نظر، همنوع فعل پس از خود است؛ با این تفاوت که فعل کمکی آن به قرینه لفظی حذف شده است. اما باید توجه داشت که درستی کاربرد فعل وصفی در این حالت دو شرط دارد:

  1. ساختار صرفی فعل کمکی یکی باشد؛ مثلا یکی بودم و دیگری بودی نباشد.
  2. درج ویرگول یا «و» پس از فعل وصفی

با رعایت کردن موارد گفته شده، حذف فعل به قرینه لفظی از جمله اول جایز است.

سراسیمه از کتابخانه بیرون آمده، خودم را به بیمارستان رسانده بودم. (فعل وصفی + ماضی بعید)

او تایپ ده‌انگشتی را یاد گرفته [است]، در بخش اداری یک کارخانه بزرگ مشغول به کار شده است (فعل وصفی + ماضی نقلی)

شاید او از خانه خارج شده [باشد] و به فرودگاه رسیده باشد. (فعل وصفی + ماضی التزامی)

جمعی مانده [بودند] و جمعی گریخته بودند.

حذف غیر مجاز: من خندیده بودم و تو گریسته بودی. (در این جمله، بودم قابل حذف نیست، چرا که ساختار صرفی آن با فعل دوم، یعنی بودی، متفاوت است.

حذف فعل به قرینه معنوی

گاه سبک نویسندگان یا عرف‌های زبانی، سبب حذف فعل در جمله می‌شود. اگر خواننده از روی سیاق کلام و مفهوم کلی جمله‌ها، بتواند کلمه حذف شده را حدس بزند، می‌توانیم بگوییم که فعل به قرینه معنوی حذف شده است.  

از جنس‌هایی که سفارش دادیم چه خبر [داری

صبح بخیر [باشد]

هرکه بامش بیش [باشد]، برفش بیش [باشد]

سیگار کشیدن ممنوع [است]

موارد حذف اجزای جمله به قرینه معنوی

۱-  وقتی افراد در شروع هر کاری نام خدا را بر زبان می‌آورند و بعد صحبت خود را آغاز می‌کنند، در واقع سایر اجزای جمله را حذف کرده‌اند. زیرا هر شنونده‌ای مفهوم جمله را می‌داند.

به نام خداوند بخشنده مهربان [سخن را آغاز می کنم]

۲- گاه به دلیل کمبود وقت، یا در موقعیت خاص، گوینده با نویسنده به بیان مهمترین جزء جمله اکتفا ‌می‌کند؛ زیرا می‌داند که شنونده با توجه به زمان و مکان و وضعیت موجود، منظورش را متوجه می‌شود.

کمک [کنید].

تولدت مبارک! (تولدت را تبریک می‌گویم)

۳- هنگامی که در جمله بعد از کلمات نشانه سوگند، حرف ربط که را به کار ببریم. 

به خدا قسم [می‌خورم] که از این موضوع بی‌خبرم.

۴- در جمله‌های عاطفی (دعایی یا تعجبی) فعل می‌تواند حذف شود. اما شنونده با توجه به شکل جمله و موقعیت متوجه منظور خواننده می‌شود.

چه منظره زیبایی [است]!

۵- در جمله‌های بیان پرسش، گاهی اوقات فعل حذف می‌شود. مثلا وقتی یک نفر می‌خواهد از خانه خارج شود می‌پرسیم:

کجا [می‌روی]؟

توی دستت چند انگشت داری؟

تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ ده‌انگشتی رو ساده و حرفه‌ای یاد بگیر.

برای شروعِ رایگانِ آموزش اینجا کلیک کن

۵ دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *