نشانه گذاری و علائم ویرایشی

«زبان سرچشمه‌ی سوءتفاهم‌هاست»؛ شاید این جمله از داستان «شازده کوچولو»ی «آنتوان دوسنت اگزوپری» را شنیده‌ باشید. انسان‌ها با توجه به ملیت، خانواده، محل زندگی، طبقه‌ اجتماعی و میزان تحصیلات یا سطح دانش، ممکن است درک متفاوتی از حرف‌های هم داشته‌ باشند. این گاهی می‌تواند سرآغاز کج‌فهمی‌ها و مشکلاتی شود. به‌ عبارتی همان‌گونه که در گفتار عامیانه رایج است برخی افراد زبان هم را نمی‌فهمند. از سوی دیگر زبان فقط بخشی از معنا را می‌تواند منتقل کند و بخش زیادی از مفاهیم از راه لحن و آهنگِ کلام، تکیه‌گذاری‌، مکث و سکوت‌ها، تندی و کندی حرف زدن و تُن صدا دریافت می‌شود. نوع نگاه و میمیک صورت، حرکات دست و ژست‌های بدنی نیز به یاری ما می‌آیند تا فهم درست‌تری از صحبت‌های یکدیگر داشته‌باشیم. 

نشانه‌گذاری، راه‌کاری برای جبرانِ نبودِ لحن در نوشتار

نوشته‌ها فاقد لحن و آهنگ هستند و این کج‌فهمی‌ها را دوچندان می‌‌کند. امروزه بخش زیادی از مکالمات ما در شبکه‌های اجتماعی و به صورت چت انجام‌ می‌شود. فکر می‌کنم برای شما هم پیش آمده باشد که در چت‌هایتان جمله‌ای را به منظور شوخی نوشته‌ باشید و خواننده‎‌ آن را جدی تلقی کرده و سبب دلخوری شده ‎‌‌باشد. نمونه‌هایی از این دست هستند که کارکرد نشانه‎‌های نگارشی را برای‌مان آشکار می‌کنند. نشانه‌های نگارشی علامت‌هایی چون نقطه، ویرگول، علامت تعجب و مانند این‌ها هستند که نبود لحن و احساسات قابل مشاهده در نوشتار را جبران می‌کنند. نشانه‌ گذاری در درست‌ نویسی بسیار مؤثر است و خوانش و فهم متن را برایمان آسان می‌کند.

ایموجی‌ها، محصولی از زمانه‌ اختصار

زمانه، زمانه‌ اختصار و سرعت است. ما می‌خواهیم در کوتاه‌ترین زمانِ ممکن، مقصود خود را برسانیم؛ از همین‌ رو نسل جدیدی از نشانه‌ها نیز به‌ کار گرفته‌ می‌شوند که «ایموجی» نام دارند. ایموجی‌ها شاید نقشی شبیه خطوط تصویری انسان نخستین را در دنیای امروز به‌ عهده دارند. استفاده از ایموجی در سال‌های اخیر به قدری افزایش یافته که برخی آن را تهدیدی برای زبان و موجب زوال آن می‌دانند. برخی نیز آن را ابزاری نوین در خدمت انتقال مفاهیم می‌پندارند.

نشانه‌‌ گذاری و درست‌ نویسی در نگارش فارسی

نسخه‌های قدیمی کتاب‌های فارسی فاقد نشانه‌های نگارشی هستند و همین موضوع، خوانش آن را برای انسان امروز دشوار می‌کند. به نظر می‌رسد استفاده از این علائم تحت تاثیر آشنایی با ادبیات غرب و مربوط به سده‌‌های اخیر است. میزان استفاده از نشانه‌های نگارشی تا حد زیادی به نوع نوشتار و مخاطب آن بستگی دارد و باید در نظر داشت همان‌گونه که به‌ کارگیری این اشارات به شیوایی متن کمک می‌کند، استفاده‌ نابه‌جا و زیاده‌روی در آن نیز اشتباه است.

آن‌چه که گفته شد مقدمه‌ای است برای ورود به مبحث نشانه‌گذاری در زبان فارسی. می‌خواهیم در کنار آموزش تایپ فارسی ، «درست‌نویسی» زبان فارسی را نیز یاد بگیریم، و یکی از مهم‌ترین بخش‌های درست‌نویسی، استفاده صحیح از علائم ویرایشی است.