شبهجمله چیست؟ صوت چیست؟ آیا این دو با هم تفاوتی دارند؟ آیا صوتها میتوانند نوعی شبه جمله باشند؟ در این مقاله به تعریف شبه جمله و صوت میپردازیم و درباره تفاوتها و شباهتهایشان صحبت میکنیم. از اینکه با ما همراهی میکنید، خوشحالیم و امیدواریم این مقاله برای شما مفید باشد.
شبه جمله چیست؟
شبه جمله یکی از نامهایی است که عدهای از دستورنویسان برای نوعی از جملات بی فعل برگزیدهاند. جملههای بیفعل اقسام مختلفی دارند و از پرکاربردترین جملات، در زبان گفتار و حتی نوشتار فارسی محسوب میشوند. در واقع، شبه جمله کلمه یا کلماتی است که معنای یک جمله کامل را با خود حمل میکند و عمل فعل را انجام میدهد؛ در صورتی که در ساختمان آن، فعلی وجود ندارد. مثالهای زیر همگی شبهجمله هستند.
دریغا: افسوس میخورم.
بَه: تحسین میکنم.
زینهار: دوری کن.
بسمالله: بفرمایید.
دقت: توجه کن.
خاموش: حرف نزن.
شبه جمله ساده
ساختمان شبه جمله ساده از یک کلمه تشکیل میشود.
آفرین، لعنت
شبه جمله مرکب
ساختمان شبه جمله مرکب معمولا تشکیل شده از دو یا چند جزء است.
خیلی خوب، ای دریغ، هزار آفرین
کاربرد شبه جمله
شبه جملهها برای بیان حالات مختلفی به کار میروند که در ادامه با مثالهایی آنها را ذکر خواهیم کرد.
شادی
خوشا، به سلامتی، مژده، الحمدلله، چشمم روشن
امر، دستور و خواهش
ساکت، آتش، خاموش، یواش، بسم الله، حمله، تندتر، زود، کمک، از نو
دعا، آرزوی خوب و امید
آمین، کاش، ای کاش، کاشکی، به سلامت، پاینده، خداحافظ، به امید دیدار، شب خوش، سفر به خیر
تبریک، تحسین و تشویق
آفرین بر تو، درود بر تو، عالی، چه عالی، ایوالله، مرحبا، خیلی خوب، چه خوب، احسنت
سپاسگزاری
متشکرم، سپاس
آگاهی
زنهار، هین
افسوس
دریغ، دریغا، داد، فریاد، امان، حیف، هیهات، واویلا
قبول کردن
چشم، بله قربان، ای به چشم، به روی چشم
ترحم
بیچاره، طفلکی
دشنام و نفرین
زهر مار، کوفت، مرگ، لعنت، خاک بر سرش
انکار
حاشا، هرگز، نه
سوگند
به خدا، به جان خودم، به شرافتم قسم
ترکیبات عربی نیز در فارسی میتوانند به عنوان شبه جملهها به کار بروند.
الامان، الحذر، وامصیبتا، واحسرتا، بارکالله، استغفرالله، سبحانالله، نعوذبالله، ماشاءالله و...
نکته: برخی از صاحبنظران، حروف ندا مانند ای، یا و الف بعد از اسم (مانند الف پروردگارا) را نیز شبهجمله میدانند.
نکته: شبه جمله گاهی با اسم، صفت یا قید مشترک است و این نقشهای دستوری را میپذیرد.
بسیار خوب، حاشا
نکته: اگر شبه جمله به وسیله ای یا پسوند الف یا تکرار و عدد یا هر دو مورد از این موارد ذکر شده به صورت همزمان به کار برود، بار معنایی آن دارای تاکید میشود.
ای دریغ، دریغا، افسوس، افسوس، هزاران آفرین، هرگز هرگز و...
زمانی که شبه جمله حاکی از شادی، امر، تحسین و ... باشد، معمولا پس از آن علامت تعجب میآید.
مبتدی به نظر نرس!
تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ دهانگشتی رو آسون ولی حرفهای یاد بگیر.
شروعِ رایگانِ آموزش تایپ دهانگشتیصوت چیست؟
صوت نیز نوعی سخن معرفی شده است که مفهوم یک جمله را دارد، اما با واژههای معمول زبان ساخته نمیشود و کاربرد آن تنها برای بیان حالات عاطفی و روحی است. صوت در طبقهبندی نحوی وارد نمیشود و نمیتوان آن را اسم، صفت، قید یا فعل دانست. این اصوات عموماً نقش فعل را بازی میکنند، بی آنکه شکل آنها را داشته باشند. صوت را از جملههای استثنایی زبان فارسی دانستهاند و در کتاب بیشتر دستورنویسان، جزو شبه جملهها تقسیمبندی شده است که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
دستور
هیس، کیش کیش
درد
آخ، اوخ، آی
لذت
آه
افسوس
وای، آه آه، ای وای
ناخشنودی
اَه، امان
تنفر
اَهاَه، پیف، عق
هشدار
اُهوی، اهای، هی
صدا زدن
آهای، هی
اعتراض
اِ، اِهه، دِهه
تمسخر و خوار کردن
اُهو، اِهه، هُو
پاسخ منفی
نُچ
برای اطلاعات بیشتر درباره شبه جمله و صوت توصیه میکنیم به کتب زیر مراجعه کنید.
- دستور زبان فارسی: با تجزیه و قدم به قدم، مهدی معینیان، نشر معینیان.
- دستور مفصل امروز بر پایه زبانشناسی جدید، خسرو فرشیدورد، انتشارات سخن.
- دستور زبان فارسی، محمد جواد شریعت، نشراساطیر.
- دستور زبان فارسی، گروه نویسندگان، انتشارات مدرسه.
- دستور زبان فارسی، عبدالرسول خیامپور، انتشارات آیدین
مرسی
عالی بود