بدل اسم یا گروه اسمی است که شهرت، لقب، نام و یا یکی از خصوصیات اسم پیش از خود را بیان میکند. در واقع بدل برای توضیح یا تاکید اسمِ پیش از خود میآید.
برای روشن شدن مفهوم بدل، به این مثال توجه کنید:
حافظ، غزلسرای بزرگ فارسی، در شیراز به دنیا آمد.
در این جمله برای توضیح بیشتر دربارۀ حافظ گروه اسمیِ غزلسرای بزرگ فارسی، آمده است. این گروه اسمی، حافظ را بیشتر معرفی میکند و بدل از حافظ است. بنابراین بدل واژه یا واژههایی است که توضیحِ بیشتری درباره واژه یا واژههای پیش از خود میدهد که معمولاً بین دو ویرگول یا درنگنما قرار میگیرد.
برای روشنتر شدن موضوع، به مثال زیر توجه کنید:
ایران، میهن عزیز ما، سرزمین علم و فرهنگ است.
در این جمله، میهن عزیز ما، بدل است.
نکته: در جملههایی که ضمیر مشترک یا همان خود، خویش و خویشتن به کار رفته است، نیز بدل وجود دارد. به مثال زیر دقت کنید که واژه خودم، در آن نقش بدل دارد.
من، خودم، امروز به پارک میروم.
من، خودم، به او گفتم با تو تماس بگیرد.
توجه داشته باشید، برای اینکه کلمه یا گروهی از کلمات نقش بدل داشته باشد؛ شرایطی لازم است:
- اسم قبل از بدل نباید کسره داشته باشد.
- بدل بین دو ویرگول یا درنگنما قرار میگیرد.
- بدل و اسم قبل از آن باید درباره یک چیز یا یک شخص باشد، اگر دو چیز را بیان کند بدل نیست.
نکته: لازم به یادآوری است که حذفِ بدل به معنای جمله آسیبی وارد نمیکند. برای مثال در جمله زیر اگر بدل یا مهد دلیران هم حذف شود پیام جمله درست منتقل میشود.
ایران، مهد دلیران، دارای تمدن چندین هزار ساله است.
تفاوت بدل یا جمله معترضه
- جمله معترضه معمولاً بین دو خط تیره نوشته میشود و بدل بین دو ویرگول قرار میگیرد.
- معترضه جمله است ولی بدل تنها یک عبارت است و جمله نیست.
سلام آیا اینجا ما بدل داریم؟
زندگی در، دو واژهی، محکومیت و اجبار شروع، خلاصه و به پایان میرسد.
خیر بدل باید درباره اسم قبل از خود توضیحی ارائه کند.