این مقاله درباره جایگاه و کاربرد تشدید در زبان فارسی و ضرورت یا عدم ضرورت درج آن است، اگر میخواهید بدانید تشدید چگونه در تایپ دهانگشتی تایپ میشود، مقاله جای تشدید در کیبورد فارسی در یوتایپ را ببینید.
تشدید به معنای شدت بخشیدن است و مانند تنوین، از زبان و خط عربی وارد زبان فارسی شده است. نفوذ این علامت در فارسی به حدی است که گاه برخی از کلمات فارسی هم مشدّد تلفظ میشوند. برخی از این کلمات که اغلب دوهجایی هستند عبارتند از:
پلّه، گلّه، بچّه، زرّین، یکّه، ارّه، فرّخ، خرّم، درّه، لکّه، غرّش، برّه، برّان و ...
برخی از کلمات در حالت عادی نیازی به تشدید ندارند؛ اما هنگام اضافه شدن نقشنمای اضافه یا افزوده شدن پسوندها یا ضمایر مشدد میشوند. مانند:
حقِّ مسلم، فرّ و آیین، کمّ و کیف، سمِّ مهلک
تعداد انگشتشماری از کلمات هم نیازی به تشدید ندارند؛ اما به دلیل خطاهای گفتاری و یا ضرورت وزنی در شعر، ممکن است با تشدید تلفظ شوند مانند:
غزّال، شکّر، پشّه، فوقالعادّه، قضّات، تقویّت، برّرسی، تربیّت، ادعیّه، شفقّت، دوّم، سوّم و ...
نکته: یکی از دلایل مشدد خوانده شدن این کلمات، میتواند قیاس آنها با کلمههای تشدیددار و مشابه باشد. مثل کلمه قضات در قیاس با طلّاب یا شفقت در مقایسه یا مشقّت.
آیا تشدید در فارسی نوشته میشود؟
به طور کلی نوشتن تشدید در متون روزنامه یا کتاب رایج نیست. حتی در متون فارسی محاوره هم کمتر دیده شده که تشدید نوشته شود. ولی در مورد کلمات دوخوانشی، با آن که معمولاً بافت متن به تشخیص شکل درست کلمه میتواند کمک کند، اما بهتر است برای جلوگیری از بروز خطا در معنا، تشدید نوشته شود. مانند:
گلِّه و گِلِه
بَرّ و بر
بَنّا و بَنا و بِنا
سِرّ و سَر
معیّن و معین
نکته: در نوشتن تشدید باید توجه داشته باشید که تشدید دقیقا روی حرف مشدد قرار بگیرد.
اگر دوست دارید که نظر اغلب دستورنویسان و بزرگان ادب فارسی را درباره تشدید بدانید، توصیه میکنیم مقاله «لزوم یا عدم لزوم نوشتن علامت تشدید در زبان فارسی» را مطالعه کنید.
این خط برای نوشتن آواهای فارسی مناسب نیست و مشکلات بسیاری دارد بخصوص برای نو آموزان و همین باعث شده اکثر نواموزان در سالهای اول به دشواری این نشانه ها را فرابگیرند .
با درود
بالاخره میشه قواعد جدیدتری نوشت ولی اینکه به کل این خط رو کنار بذاریم ، نشدنی هست چون وضعیتمون میشه مثل تاجیکستان که خط سیریلیک جایگزین فارسی شد و با کتب شعرا و نویسندگان قدیم بیگانه شدند
درود بر شما. نوشتهاید: “تعداد انگشتشماری از کلمات هم نیازی به تشدید ندارند؛ اما به دلیل خطاهای گفتاری و یا ضرورت وزنی در شعر، ممکن است با تشدید تلفظ شوند مانند:
غزّال، شکّر، پشّه، فوقالعادّه، قضّات، تقویّت، برّرسی، تربیّت، ادعیّه، شفقّت، دوّم، سوّم و …”
هنوز متوجّه نشدهام که بالاخره این کلمات با تشدید نوشته میشوند یا بدون تشدید؟!
املای برخی از این کلمات مثل پشّه و برّرسی بهوضوح غلط است اما در موارد دیگر، مثلا دوّم و سوّم، گذاشتن تشدید بسیار رایج است. آیا هیچ یک از این کلمات را نباید با تشدید نوشت؟
باید و نباید قطعی و مشخصی در این زمینه وجود ندارد. ممکن است در شعری برای این که وزن حفظ شود، نیازمند تلفظ با تشدید باشد. در این صورت، اگر تشدید را بگذارید، خواننده راحتتر آن شعر را خواهد خواند. روال ما این است که تشدید را زمانی میگذاریم که بدون آن خواننده در خواندن متن دشواری داشته باشد.