نگارش فارسی

آموزش تایپ ده انگشتی
  1. خانه
  2. پایگاه دانش
  3. نگارش فارسی
  4. دستور زبان فارسی
  5. کاربرد درست افعال شد، گشت و گردید

کاربرد درست افعال شد، گشت و گردید

کاربرد صحیح افعال شد، گشت و گردید.

فعل‌های شد، گشت و گردید فعل‌هایی هستند که فراوان به جای هم به کار می‌روند. در این مقاله کاربرد درست این افعال را بررسی می‌کنیم.

فعل‌های شد، گشت و گردید یکی از انواع فعل هستند که در برخی منابع به نام‌های فعل اسنادی یا فعل عام هم از آنها یاد شده؛ به افعالی اشاره می‌کند که روی دادن حالتی را بیان می‌کنند. مثلا؛

utype_ir

یوتایپ | آموزش تایپ ده‌انگشتی

در اینستاگرام، کلی مطالب آموزشیِ جالب و مفید برایتان داریم 👇

صفحه ما را ببینید
لوگوی یوتایپ

توی دستت چند انگشت داری؟

تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ ده‌انگشتی رو ساده و حرفه‌ای یاد بگیر.

برای شروعِ رایگانِ آموزش اینجا کلیک کن

غذا شور شد.

در این جمله غذا حالتی را پذیرفته است که در این جمله شور شدن است و یا بیت زیر که در آن عقل حالت دیوانه شدن را گرفته است.

عقل دیوانه شد آن سلسله مشکین کو
دل ز ما گوشه گرفت ابروی دلدار کجاست

غزلیات، حافظ

افعال اسنادی در زبان فارسی تنها به این سه فعل محدود نمی‌شوند و باید دو فعل است و بود را در این طبقه قرار داد. بنابراین افعال اسنادی عبارتند از؛ است، بود، شد، گشت و گردید. دیگر مشتقات این افعال در زمان‌های مختلف، حالت منفی، امر و نهی نیز از افعال اسنادی محسوب می‌شود. اما آنچه در این مقاله مورد نظر ماست افعال شد، گشت و گردید هستند که به بررسی آنها می‌پردازیم.

فعل شد

فعل شد در ادبیات فارسی در معانی مختلفی از جمله شدن، رفتن و گذشتن به کار رفته است که به ترتیب در مثال‌های زیر قابل مشاهده است.

یک لحظه بود این با شبی کز عمر ما تاراج شد
ما همچنان لب بر لبی نابرگرفته کام را

غزلیات، سعدی

گفتم: «نیکو نتوانم دانست. این مقدار شنوده‌ام که: یک روز بر سرای حسنک شده بود، به روزگار وزارتش، پیاده و بدراعه، پرده‌داری بر وی استخفاف کرده بود و وی را بینداخته.»

تاریخ بیهقی، ابوالفضل بیهقی

گر عمر بشد عمر دگر داد خدا
گر عمر فنا نماند نک عمر بقا

رباعیات، مولوی

باید توجه داشت که اگر شد در معنای رفتن یا گذشتن به کار رود؛ از دسته افعال اسنادی خارج می‌شود. البته کاربرد شد در معنای رفتن و گذشتن در فارسی امروز رواج کمی دارد.

فعل‌های گشت و گردید

 و اما درباره گشت و گردید نیز باید توجه داشت که این افعال تنها در صورتی اسنادی محسوب می‌شوند که معنای شدن از آن اراده گردد.

شکفته شد گل حمرا و گشت بلبل مست
صلای سرخوشی ای صوفیان باده پرست

غزلیات، حافظ

مرا اختر خفته بیدار گشت
به مغز اندر اندیشه بسیار گشت

شاهنامه، فردوسی

فعل گشت و گردید اگر در معنای چرخیدن، جستجو کردن و گردش کردن به کار روند؛ اسنادی نیستند.

گشتم نبود، نگرد نیست!

حبیب، کعبه جانست اگر نمی‌دانید
به هر طرف که بگردید رو بگردانید

دیوان شمس، مولوی

اصل بر ساده‌نویسی است!

هدف از نوشتار انتقال پیام است. بنابراین، در متون معمول و روزمره، بهتر است واژگانی را انتخاب کنیم که خواندن و فهم آن برای خواننده آسان‌تر باشد. پس استفاده از فعل شد از این جهت به گشت و گردید ارجحیت دارد. اما در موارد اقتضا، مثلاً برای خودداری از تکرار فعل شد می‌توان از دو فعل دیگر نیز استفاده کرد.

توی دستت چند انگشت داری؟

تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ ده‌انگشتی رو ساده و حرفه‌ای یاد بگیر.

برای شروعِ رایگانِ آموزش اینجا کلیک کن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *