اسم در زبان فارسی واژهای است که با آن آدمها، حیوانات و اشیا را نامگذاری و مشخص میکنند. اسمها میتوانند از نظر دستوری نقشهای مختلفی را بپذیرند. کلمات زیر همگی اسم هستند و هریک برای گروهی خاص به کار میروند:
افراد و آدمها: مرد، زن، خواهر، برادر، رستم، تهمینه، مادر، پدر و ...
حیوانات: اسب، مرغ، ماهی، خزنده، مورچه، زاغ و ...
اشیا و وسایل: خانه، لانه، جامه، گچ، گوشی و ...
اسم این قابلیت را دارد، به هر چه که دیدنی و قابل اندیشیدن باشد اشاره کند، مانند:
بهرام، اسب، روشنایی و ...
از طرفی هر چه انتزاعی و لمسشدنی نباشد و تنها در درک آدمی بیاید هم با اسم نامگذاری میشود، مانند:
ترس، امید، هراس، دیو و ...
نکته: در زبان فارسی، برخلاف زبانهایی مانند عربی، فرانسه و ... انواع اسم زمان، جنسیت، تعداد و درجه و مرتبه (برتری) را مشخص نمیکند.
نشانههای اسم
اسم یکی از انواع هفتگانه کلام (اسم، صفت، فعل، قید، ضمیر، حرف و ادات) است که مانند دیگر واژهها نشانههایی برای شناسایی دارد که این نشانهها عبارتند از:
الف) میتوان آن را جمع بست (اغلب اسمها).
خواهرها، معلمان، دستورات
ب) صفتهای اشاره این و آن را میتوان در ابتدای آن آورد.
این درخت، این زاغ، آن مرد
ج) نشانههای نکره را میتوان به پایان اسم اضافه کرد.
مردی، اناری، یک باغ، یک دفتر
د) اسم در جمله مستقل از کلمات دیگری مثل نهاد، مفعول، متمم و منادا قرار میگیرد.
هـ) میتواند صفت و مضاف الیه بگیرد.
یوتایپ | آموزش تایپ دهانگشتی
در اینستاگرام، کلی مطالب آموزشیِ جالب و مفید برایتان داریم 
انواع اسم
بسیاری از دستورنویسان اسم را به انواع زیر تقسیم کردهاند؛
مفرد و جمع
اسمها از جمله واژههایی هستند که قابلیت جمع بستهشدن دارند البته نه همه آنها و نه در هر شرایطی. بعضی از اسمها به ویژه اسمهای خاص جمع بسته نمیشوند. توصیه میکنیم برای اطلاعات بیشتر مقاله نشانههای جمع در فارسی را مطالعه کنید.
ذات و معنی
اسمهای ذات اسمهایی هستند که در دنیای خارج از ذهن ما وجود دارند و مرئی، ملموس و محسوس هستند مانند:
کتاب، درخت، میز، لپتاپ، ماشین
اما اسمهای معنی اسمهایی هستند که مصداق خارجی ندارند، وجود آنها وابسته به دیگری است و در اصطلاح مفاهیمی انتزاعی هستند، مثل:
دیو، پری، خیال، آزادی
عام و خاص
اسم عام (جنس) اسمی است که بر افراد، جانوران و اشیا دلالت میکند، مانند کلمه زن که بر نوع دلالت میکند و شامل همه زنان میشود. مثالهایی دیگری از اسم عام عبارتند از:
زن، مرد، پسر، دیوار، نان
اما اسم خاص (علم) اسمی است که بر فرد، حیوان یا چیز مشخصی دلالت کند، مانند:
رخش، رستم، محمد، بهارستان
نکاتی درباره به کاربردن اسم خاص و اسم عام وجود دارد که میتوانید آن را در مقاله اسم عام و اسم خاص مطالعه کنید.
معرفه و نکره
اسم اگر برای خواننده شناخته شده و آشنا باشد معرفه و اگر ناشناس و غیرآشنا باشد نکره یا ناشناس مینامند. اسمهای معرفه علامت مشخصی ندارند. اسمهای نکره نیز اسمهایی هستند که معمولا با یک یا ی نکره میآیند و برای شناسایی در جمله به توضیحات جمله بعد احتیاج دارند.
مردی، یک مرد
جامد و مشتق
اسمهایی که با بن فعل ماضی یا مضارع فعل ساخته میشوند مشتق مینامند، مانند:
بینش، پژوهش، رفتار
اما اسمهایی را که در ساختمان آنها بن فعل وجود ندارد نیز جامد مینامند، مانند:
قلم، زن، دختر
ساده و مرکب
به اسمهایی که ساختمان آنها از یک جز ساخته شده است و نمیتوان آنها را به یک یا چند جز معنادار تقسیم کرد اسم ساده میگویند؛ اما اگر اسمی از دو یا چند بخش معنادار ترکیب شده باشد مرکب مینامند.
اسمهای ساده: کتاب، کیف، میز
اسمهای مرکب: کتابخانه، دفترخانه، میهندوستی، گنجنامه
اسم آلت
اسمهایی را که به ابزار و ادوات کار اشاره میکنند، اسم آلت نام دارند:
غلطک، ماله، فرغون، دستکش
اسم مصغر
اسمی که خُردی و کوچکی چیزی را برساند، مصغر مینامند. بعضی اسمها را با چسباندن ک و چه و واو در برخی لهجهها میتوان به اسم مصغر تبدیل کرد، مانند:
پسرک، دخترک
اسم مصدر
اسم مصدر، کلمهای است که با وجود نداشتن نشانههای مصدر، معنای مصدری دارد. گاهی اسم مصدری از فعل مشتق میشود مانند:
دانش، اندیشه
و گاهی کلمات با پسوند ی، معنای مصدری میگیرند که به آن حاصل مصدر میگویند:
خوبی، بدی، دانایی
اسم صوت
اسم صوت یا نامآوا لفظ مرکبی است که از طبیعت میآید، اصواتی مثل صوت خاص انسان یا حیوان و صداهایی که در رفتار با حیوانات انسان تولید میکند:
کیش کیش، شالاپ شلوپ، چلپ و چلوپ
نکته: به تشخیص و مشخص کردن هر یک از انواع اسم تجزیه اسم میگویند.
حالتها یا نقشهای اسم
نقشهای نحوی اسم یا صفت را، حالت میگویند و منظور از نقش نحوی، وظیفه یا موقعیتی است که کلمه در ساخت جمله به عهده دارد مثل فاعلی و مفعولی.
خیامپور برای اسم، ۱۳ (سیزده) حالت فاعلی، مسندی، مسندالیهی، مفعول صریحی، اضافی، ندایی، قیدی، عطفی، بدلی، متممی، تمییزی و وصفی را قائل شده است.
عالیییییییی 👌😘
So good
خیلی خوب و عالی بود ممنون
بسیار معلومات مفید و با ارزش