واحد شمارش یا رابط شمارش، رابط میان عدد و معدود است که در زبان فارسی برای اشیاء، حیوانات و برخی از مکانها استفاده میشود. در نثر امروز فارسی، بسیاری از این واحدهای شمارش جای خود را به «عدد» و «تا» دادهاند. در ادامه این مقاله فهرستی از پرکاربردترین واحدهای شمارش در فارسی -به ترتیب الفبا- ارائه شده است.
لطفا اگر واحدی را از قلم انداختهایم، در قسمت کامنتهای همین مطلب یادآوری کنید، تا آن را به این لیست اضافه کنیم.
واحد شمارش | کاربرد |
اصله | درخت/ نهال |
برگ | کاغذ/ مقوا/ کاغذ بدون جلد |
بند | یک دسته کاغذ |
پارچه | ظرف/ده/روستا/ آبادی |
پرس | غذا |
پیمانه | مایعات |
تا/ عدد/ دانه | اکثر اشیای قابل شمارش |
تار | مو |
تخته | قالی/ پتو/ فرش |
تن | انسان |
جام | شیشه و آینه |
جرعه | آب/ مایعات |
جریب | واحد مساحت برای زمین و ملک |
جعبه/ بسته/کارتون | اشیای بستهبندی شده |
جفت | کفش/ دستکش/ جوراب |
جلد | گواهینامه/ شناسنامه/ کتاب/ مجله |
جين | بستههای ششتایی |
حب | قرص/ قند/ تریاک |
حلقه | انگشتر/چاه/ فیلم/ لاستیک/ فیلم/ نوار/ لوح فشرده |
خوشه | انگور/ خرما |
دُز | دارو |
دانگ | ملک/ زمین |
درجه | جهت/ زاویه |
دست | مبل/ ظروف/ لباس/ رختخواب |
دستگاه | ماشین/ رادیو/ تلویزیون/ دوربین |
دسته | گل و گیاه/ سبزیجات |
دوجين | بستههای دوازدهتایی |
دهنه/ باب | خانه/ مغازه/ باغ |
رام | قطار |
رأس | حیوانات اهلی |
رشته | کمربند/ گردنبند/ قنات/ طناب |
زنجیر | فیل |
سکه | پول فلزی |
سيخ | انواع کباب |
سیر | ادویهها مانند زردچوبه، دارچین و ... |
شاخه | گل/ نبات/ آهنآلات |
شانه | تخممرغ |
شعله | لامپ/ شمع |
طاقه/ قواره/ توپ/ متر | پارچه |
عدل | پنبه/ پارچه |
عراده | توپ/ تانک |
فال | گردو |
فرسخ | برای اندازهگیری مسیر مانند سه فرسخ راه |
فروند | هواپیما/ کشتی |
فقره | چک/ سفته |
قالب | پنیر/ کره/ صابون |
قبضه | اسلحه/ چاقو/ تفنگ/ مسلسل/ شمشیر و به طور کلی سلاح |
قرص | نان |
قطعه | طیور/ ماهی/ تمبر/ اسکناس/ عکس/ زمین/ فرش/ چک |
قلاده | سگ/ پلنگ |
کلاف | کاموا |
کیسه | برنج/ حبوبات |
ليتر | مایعات/ بنزین/ نفت/ گازوییل |
مترمکعب | حجم آب |
مثقال | زعفران/ چای/ ادویهجات |
مَن | نان/ گندم |
نخ/ بسته | سیگار |
نسخه | روزنامه/ کتاب/ مجله/ احکام قضایی/ مدارک پزشکی |
نفر | انسان/ شتر/ درخت خرما |
واحد | مدرسه/ حمام/ آپارتمان/ منزل مسکونی |
ورق | کاغذ/ آهن |
درود فراوان بر شما
یادگرفتن واحدهای شمارش در صورتجلسه نویسی در دادگاه و کشف کالای قاچاق بسیار ضروری است.
با درود . بسیار عالی بود . لطفا اگه واستون مقدوره معادل واژگان عربی و انگلیسی که در زبان ما زیاد به کار برده میشوند رو هم بنویسد.با تشکر فراوان
درود بر شما. پیش از این تا حدی به موردی که گفتید پرداختهایم. لطفا مقالات گرته برداری از زبان بیگانه در نگارش و ترجمه و با کلمات وارد شده از دیگر زبانها به فارسی چه باید کرد؟ را مطالعه کنید.
با تقدیم سلام خدمت رهروان راستین فرهگستان یوتایپ!
لست بسیار جالب و جامع بود، مطالعه نمودیم و از نگارش دوستان نیز استفاده مثمر صورت گرفت.
میخواستم اضافه کنم که برای واحد تخم مرغ باید از بیضه استفاده شود که از چندین بیضه تخم مرغ یک قالب معمول است.
از حمایت شما ممنونیم.
این واحد شمارش را که شما ذکر کردید در کتابی به چشممان نخورده و به نظر میرسد چندان هم مصطلح نباشد.
دوست آگاه و با مطالعه من؛ در تایید تعریف واحدها، واحد ظروف را ننوشته اید که «پارچه» است، واحد پارچه «قواره»، واحد ده و آبادی «پارچه»، واحد دندان «کلک»، واحد سبزیجات «دسته»، واحد مو «تار» و واحد تخممرغ «شانه» است. در صمن در بعضی نقاط به جای “تا” از لغت “دانه” استفاده میشود، مثلا چهارتا سیب یا چهار دانه سیب! ممنون.
دوست عزیز سپاسگزاریم. خوشحال هستیم که با کمک شما دوستان عزیز، به این لیست افزوده میشود.
سلام
لطفا بفرمایید واحد شمارش محصولاتی نظیر کیسه های ۲۵ و ۵۰ کیلویی کودهای کشاورزی چیست ؟؟
سپاس
عدد
تن واحد شمارش انسان در پارسی
من توليد كننده فرتيلايز هستم ، بسته بندي هاي ما كيسه گوني هست . لطفا بفرماييد واحد شمارش «كيسه» چه نام دارد ؟
سپاس
کیسه خودش میتواند واحد شمارش اقلامی مانند بنشن، آرد و … باشد. بنابراین اگر فرتلایزر دارید میتوانید بگویید سه کیسه فرتلایزر. اما توجه داشته باشید که برای خود کیسههای خالی معمولا از واحد تخته استفاده میشود.
سلام
دست مریزاد؛ در دوره و زمانهای که برخی از روشنفکرنمایان دور ریختن میراث ادبی را مایهی مباهات دانسته و به نگاشتن «س» در مقام «سلام» افتخار میکنند، تلاش زیبندهای انجام دادهاید که موجب امتنان است.
بزرگوار، واحد شمارش جوندگان مانند موش چیست؟
پیشاپیش از دریافتِ پاسختان سپاسگزارم.
سلام دوست عزیز
سپاس از توجه شما.
در پاسخ سوالتان هم باید بگویم اگر درباره واحد شمارش خرگوش میپرسیدید میگفتم ممکن است قطه یا رأس درست باشد ولی درباره واحد شمارش موش اطلاعی ندارم متاسفانه.
با سلام
من در بین واحدهای شمارش به دنبال واحد شمارش قبر یا گور بودم که متاسفانه پیدا نکردم. میشه لطفاً راهنمائی بفرمائید.
به نظر میرسد که قطعه صحیح باشد
با سلام
عالی بود
و یه چیزی که جالبه و شما از قلم انداختین واحد شمارش تانک هست، واحد شمارش تانک فروند نیست بلکه عراده هست، مثلا یک عراده تانک
سپاس
سپاس دوست عزیز. موردی که گفتید رو در متن اضافه کردیم. ممنون
وقتی واحد شمارشی برای شیئی یا حیوانی پیدا نشد میتوان از (تا) یا (عدد) استفاده کرد. مثلا چند تا موش، چند تا مورچه، چند عدد دکمه.
واحدشمارش سنتور چیست؟
ساز سنتور منظورم هست
عدد
با سلام
احتراما واحد شمارش بشکه را بفرمایید. ممنونم
کلمه بشکه به خودی خود واحدشمارشی برای مایعات و مخصوصا نفت است.
واحد شمارش پرچم چیست لطفا معلومات ارائه بفرمایید؟
واحد شمارش پرچم طبق نظر دکتر فرشیدورد در کتاب دستور مفصل امروز، عدد ذکر شده است.
واحد شمارش پرچم پایه است
یوتایپ عزیز؛ فهرست بسیار جالب (اما نه لزوما مفید) و تأملبرانگیزی تهیه کردهاید. من خودم آدم کمالگرایی هستم و این در نحوهٔ نگارشم نیز نمود دارد اما جسارتا، فکر میکنم در دنیای امروز، در سال ۲۰۲۱، بهکاربردن واحدهای شمارش در نوشتار، نه تنها زیبا و پسندیده نیست؛ بلکه متن را قاجاری و archaic میکند. فکر میکنم شما هم قبول داشتهباشید که بهطور کلی، شیوایی سخن در سادگی است.
نمیخواهم بحث را خیلی فلسفی کنم؛ اما پارادایمی که طی چند دههٔ گذشته در علوم انسانی – بهویژه فلسفه – برقرار بوده، این است که مرزبندیها و قالببندیهای سنّتی و کلیشهای را برداریم، تا از پیشداوری بکاهیم و نگرش باز و نقّادانه بهجهان پیرامونی داشتهباشیم.
این برچسبزدن وسواسگونه به هر چیزی که در جمله از آن سخن میگوییم، گرچه جزوی انکارناپذیر از میراث زبان و ادب فارسی است؛ بهراستی نه کاربردی دارد، نه دردی را دوا میکند، نه به شیوایی سخن میافزاید، و نه مناسب روح زمانهٔ امروز است.
اتفاقا، بهنظر من استفاده از واحدهای شمارش در نوشتار، که گاه بهشکلی وحشتناک از کنترل نویسنده خارج شده و متن را زشت و کَریه میسازد، یکی از ملموسترین و ناپسندترین انواع حشو است.
خود من، که میتوانم ادعا کنم فردی اهل مطالعه هستم، هرگاه به متنی برمیخورم که بهشکلی قابل توجّه در آن از واحدهای شمارش استفاده شدهاست، ناخودآگاه اعتبار متن برایم زیر سؤال میرود و چهرهای از نویسندهای قدیمی و «از مرحله پرت» در پس ذهنم نقش میبندد؛ نویسندهای که درکی از مقتضیات زمانه ندارد.
وقتی میتوانیم بنویسیم «دو شتر» (لازم به ذکر است، من با نوشتن اعداد بهحروف هم مخالفم، که البته بحث دیگریست)، حتی «دوتا شتر» هم زشت و حشوآلود است؛ چه برسد به «دو نفر شتر» که نه تنها زیبنده نیست، قریب به یقین ذهن مخاطب را از موضوع منحرف کرده، او را به فکر فرو خواهد برد که بهراستی، چرا برای شمارش شتر از «نفر» استفاده میبرند؟!
در موارد دیگر، این واحدهای شمارش میتوانند حتی جنجالبرانگیزتر شوند: مثلا جملهٔ «امروز ده قلّاده سگ به پتشاپ آوردهشدند» قطعا در فرهنگ جوانان امروز که متأثر از غرب، به نگهداری از سگ بهعنوان حیوان خانگی میپردازند، عجیب، «سگستیزانه» و در بهترین حالت، خندهدار تلقّی خواهد شد.
نکتهٔ آخر، واحدهایی چون «لیتر» و «متر مکعب» که واحدهایی علمی و تعریفشده در سیستم متریک هستند، بحثشان جداست و استفاده از آنها لازم و ضروری است.
دوستدار یوتایپ
دوست گرامی، صحبت شما جای فکر و تأمل دارد. این درست است که با گذشت زمان، زبانها به سمت سادگی حرکت میکنند و این امر بدی نیست. شاید بهترین رویکرد میانهروی باشد.
واحد بهترین ها هم یوتایپ😉
سلام دوست گرامی
شیوه نوشتاری بسیار زیبا و گیرا است، نظر درخور تأمل ارائه کردهاید. من مایلم دیدگاههای شما را در رسانههای اجتماعی بیشتر بخوانم. اگر ممکن باشد آدرس حسابهای کاربری خود را در شبکههای اجتماعی برایم ارسال بدارید که از نظریات و دیدگاههای شما بیشتر مستفید گردم. ممنون
به به
واقعا لذت بردم از متن شما
کاش میتونستم رشته فعالیتی شما رو بدونم و از وجودتون استفاده ببرم
واقعا عالی بود
ذخیره اش کردم ……