حافظه عضلانی؛ رازها و رمزهای یک حافظه عجیب اما کاربردی

حافظه عضلانی یا حافظه ماهیچه‌ ای شکلی از حافظه است که آن را مترادف با یادگیری حرکتی هم دانسته‌اند. در این مقاله درباره حافظه عضلانی و نحوه تقویت آن مطالبی گردآوری شده است.

حافظه عضلانی چطور کار می‌کند؟

هنگامی که یک حرکت به مرور زمان و چندین بار تکرار می‌شود، مغز یک حافظه عضلانی طولانی مدت برای آن کار ایجاد می‌کند و در نهایت می‌تواند آن کار را بدون تلاش آگاهانه انجام بدهد. برای مثال دوچرخه‌سواری یکی از بارزترین مثال‌های حافظه عضلانی است. شما وقتی می‌خواهید دوچرخه‌سواری را بیاموزید، ابتدا قادر به حفظ تعادل خود نیستید، ممکن است نتوانید حرکت پاها و دست‌های خود را هماهنگ کنید و همزمان حواستان به مسیر و خطرات اطراف هم باشد. شاید مجبور باشید دائم به حرکت پاهای خود نگاه کنید و اطمینان پیدا کنید که یکی پس از دیگری به پدال‌ها فشار می‌آورند. پس از مدتی تمرین متوجه می‌شوید که بسیاری از این کارها را بدون آنکه توجهی داشته باشید، انجام می‌دهید. رانندگی، بازی با توپ، تایپ ده انگشتی، نواختن سازهای مختلف، رقصیدن و هنرهای رزمی هم از حافظه عضلانی بهره می‌برند.

حقایق علمی درباره حافظه عضلانی

تحقیق‌ها درباره حافظه عضلانی نشان می‌دهد که بخشی از آن موروثی است. یعنی برخی از حرکات به صورت ژنتیکی منتقل می‌شوند. برای مثال کودکانی که از بدو تولد نابینا هستند، بدون آنکه یاد گرفته باشند یا دیده باشند، می‌دانند که حالات ناراحتی یا خوشحالی را چطور باید در صورتشان نشان بدهند. اما بخش بزرگتر حافظه عضلانی مربوط به مهارت‌هایی است که به مرور و با تمرین به دست آمده است.

ادوارد ثورندایک، محقق پیشگام در مطالعه حافظه حرکتی بود. او از اولین کسانی بود که ادعا کرد یادگیری می‌تواند بدون آگاهی اتفاق بیفتد. در مطالعات او نشان داده شد مهارت‌های حرکتی به مرور در حافظه مغز ذخیره می‌شوند و به همین دلیل است که حتی پس از وقفه‌های طولانی آن را به یاد می‌آوریم. برای مثال وقتی یکبار درس‌های تایپ ده انگشتی را بیاموزید، آن را برای همیشه به یاد خواهید داشت. حتی اگر برای سالیان دراز از آن استفاده نکنید.

یکی از نکات جالبی که درباره حافظه عضلانی باید بدانید این است که جون دینگ، استادیار جراحی مغز و اعصاب و عصب شناسی دانشگاه استنفورد، می‌گوید:

ما فکر می کنیم حافظه حرکتی منحصر به فرد است. برخی از مطالعات در مورد بیماری آلزایمر شامل شرکت‌کنندگانی می‌شود که قبلاً نوازنده بودند و خانواده‌های خود را به خاطر نمی‌آوردند، اما هنوز می‌توانستند موسیقی زیبا بنوازند. واضح است که تفاوت زیادی در نحوه شکل‌گیری خاطرات حرکتی وجود دارد.

چه چیزهایی به تقویت حافظه عضلانی کمک می‌کند؟

نکاتی برای تقویت حافظه عضلانی وجود دارد که می‌توانید در تمرین‌های خود، چه برای یاد گرفتن تایپ ده‌انگشتی چه نواختن یک ساز و دیگر مهارت‌ها، از آن استفاده کنید.

۱- زیاد تمرین کنید

هر چه بیشتر کاری را انجام دهید، مغز شما سریعتر می‌تواند به عضلات شما دستور دهد تا کاری را انجام دهند. بنابراین سعی کنید که یک برنامه روزانه برای تمرین‌های خود در نظر بگیرید. بعد از مدتی خواهید دید که استمرار تا چه اندازه معجزه‌بخش است.

۲- آهسته یاد بگیرید، آهسته فراموش کنید

همانطوری که گفته شد، ساخت حافظه عضلانی نیاز به تکرار آهسته دارد. به تکرار بی پایان و بی‌ فکر. پس برای یاد گرفتن تایپ ده انگشتی بهتر است پیش از آنکه به سرعت فکر کنید، روی دقت خود تمرکز داشته باشید و جای حروف را با تمرکز و تمرین بیاموزید.

3- تمرین‌های کوتاه اما متعدد داشته باشید

یک دونده ماراتن تنها یک روز را برای تمرین در نظر نمی‌گیرد. بعید است یک ورزشکار حرفه‌ای بتواند با ۸ ساعت تمرین تنها در یک روز به موفقیت برسد. برای این کار لازم است که ساعت‌های تمرین را به بازه‌های کوچکتر تبدیل کند، اما هر روز تمرین کند. تربیت حافظه عضلانی هم چنین قاعده‌ای دارد. بنابراین دو یا سه نوبت تمرین کوتاه روزانه (مثلا یک ربع تا بیست دقیقه) برای خود در نظر بگیرید که نتیجه‌بخش‌تر است.

4- عادت‌های خوب و عادت‌های بد را شناسایی کنید

حافظه عضلانی تفکیکی میان عادت‌های خوب و بد قائل نیست. برای مثال در یاد گرفتن تایپ ده انگشتی باید حواستان باشد که دست‌هایتان را درست روی صفحه کلید بگذارید، درست بنشینید و یا نکات این چنین را رعایت کنید؛ وگرنه ممکن است به شکل بدی از تایپ کردن عادت کنید. شاید هم به همین سبب است که افرادی که تایپ را از ابتدا به شکلی ابداعی آموخته‌اند، باید برای یاد گرفتن تایپ ده انگشتی بیشتر تلاش کنند.

5- مرور را فراموش نکنید

چه در تمرین یک ساز و چه در تمرین تایپ ده انگشتی همیشه به یاد داشته باشید که باید برای مرور درس‌های قبلی هم فرصتی در نظر بگیرید. با این کار حافظه عضلانی در مهارت مورد نظرتان ورزیده‌تر خواهد شد. به همین دلیل روش تمرین تایپ ده انگشتی در یوتایپ را بر همین مبنا در نظر گرفته‌ایم و هرچه جلوتر می‌روید، متوجه می‌شوید که در حال تایپ کردن حروفی هستید که در درس‌های قبلی یاد گرفته‌اید. چنانچه حروف را به‌خوبی تایپ نکرده باشید، می‌توانید به درس مورد نظر برگردید و آن را دوباره تمرین کنید.

6- جایگاه حافظه عضلانی را بشناسید

ممکن است بسیاری از ما فکر کنیم که حافظه عضلانی در عضلات ساکن است اما حقیقت آن است که در مغز ساخته می‌شود. در واقع حرکات جدیدی که می‌آموزیم مسیر‌های عصبی جدیدی را در مغز ایجاد می‌کند؛ بنابراین، مطمئن باشید که آموختن هر مهارت جدید به توانایی مغز شما می‌افزاید.

7- از اشتباه کردن نترسید

اگر در هر بخشی از تمرین‌های خود متوجه شده‌اید که خطا کرده‌اید و یا از الگوی اشتباهی تبعیت کرده‌اید، نگران نشوید. حافظه عضلانی قابلیت آن را دارد که با اندکی صبر و تمرین اصلاح شود.

8- صبوری کنید

ساختن حافظه عضلانی فرآیندی است که نیاز به صبر و پشتکار دارد. هر چه بیشتر در این فرآیند عجله کنید، شانس شما برای ایجاد عادت‌های بد و در نهایت ناامیدی، بیشتر می شود. برخی از محققان بر این باورند که برای ساخت حافظه عضلانی در بعضی مهارت‌ها، مانند نواختن ساز، نیاز به 1.000 تا 30.000 بار تکرار دارد. تنها چیزی که اهمیت دارد آن است که برای یادگیری یک مهارت، هدف داشته باشید و استمرار را فراموش نکنید.

ما در این مقاله تلاش کرده‌ایم به نکات مهم درباره حافظه عضلانی بپردازیم. خوشحال می‌شویم که اگر نکته تازه‌ای در باره این موضوع دارید، در بخش نظرات به آن بیفزایید یا با مطرح کردن سوالات بیشتر برای تکمیل کردن این مقاله به ما کمک کنید.