یوتایپ 
چکیده پایان نامه از مهم‌ترین بخش‌های آن است که در میان پژوهشگران با نام انگلیسی یعنی abstract نیز خوانده میشود؛ چکیده از آن رو اهمیت دارد که اولین مطلبی است که استاد راهنما، مشاور، داورها و دیگر مخاطبان درباره پژوهش شما می‌خوانند. در حقیقت چکیده ویترین پژوهش شماست که خواننده می‌تواند مهم‌ترین و برجسته‌ترین نتایج زحمات شما را به صورت مختصر و مفید مرور کند. اگر شما هم در شرف نوشتن پایان‌نامه هستید و درباره نوشتن چکیده و چگونه نوشتن آن تردید دارید، این مقاله حتماً برای شما مفید خواهد بود.
چکیده پایان‌نامه چه اهمیتی دارد؟
چکیده، خلاصه‌ای از پایان‌نامه است و مطالب اصلی پژوهش را در اختیار خواننده می‌گذارد و می‌تواند دیدگاهی کلی و اجمالی را از تحقیق به خواننده ارائه کند. در چکیده تمام قسمت‌های پژوهش از ارائه فرضیات و نظریات تا نتایج به دست آمده به صورت فشرده و صریح ارائه میشود. واقعیت این است که بزرگترین مزیت چکیده برای یک دانشجو یا یک پژوهشگر است. از آنجایی که چنین افرادی فرصت مطالعه کامل چندین پایان‌نامه را ندارند؛ می‌توانند با مطالعه سریع چکیده به مفاد پایان نامه شما دست پیدا کنند. پس نوشتن یک چکیده خوب و استاندارد علاوه بر اینکه امتیازی برای شما و پژوهشتان است به دیگران هم کمک می‌کند. در ادامه یک نمونه چکیده پایان نامه را مشاهده می‌کنید:
مبتدی به نظر نرس!
تایپ ۲ انگشتی و ۴ انگشتی مبتدی و کُنده. تایپ ده‌انگشتی رو آسون ولی حرفه‌ای یاد بگیر.
شروعِ رایگانِ آموزش تایپ دهانگشتیمحل چکیده در پایان‌نامه کجاست؟
هر نوشته‌ای برای کارآمد بودن نیاز به نظم و ساختار دارد که اهمیت این ویژگی در نوشته‌های علمی دو چندان است. ساختار پایان‌نامه معمولاً مشخص و در همه پایان‌نامه‌ها یکسان است. چکیده اولین مطلبی است که در پایان‌نامه خوانده میشود و میان فهرست و مقدمه قرار می‌گیرد. برای نوشتن چکیده نباید عجله کنید چون آخرین بخشی است که به پایان‌نامه شما اضافه خواهد شد. در واقع شما باید پس از اتمام پایان‌نامه و نوشتن نتیجه‌گیری، به سراغ نوشتن چکیده بروید. چکیده در آخرین بخش مقدماتی قرار می‌گیرد؛ یعنی بین فهرست و مقدمه.
در چکیده پایان نامه چه چیزهایی بنویسیم؟
در چکیده ابتدا باید مسئله اصلی پایان‌نامه را توضیح دهید. بعد به هدف اصلی که از انجام پایان‌نامه داشتید؛ توجه داشته باشید هر کدام از این قسمت‌ها را در حد یک یا دو جمله بنویسید. بگذارید اندکی بیشتر روی این مطلب مکث کنیم تا به راهنمای خوبی برای شما در نوشتن چکیده پایان نامه یا مقاله تبدیل شود.
بخش‌های چکیده پایان نامه
یک چکیده استاندارد باید قسمت‌های زیر را داشته باشد:
- مقدمه و هدف
- مواد و روش‌های تحقیق
- یافته‌ها
- نتیجه‌گیری
- کلمات کلیدی
برای راحت‌تر شدن کار در نوشتن چکیده ابتدا به سوال‌های زیر پاسخ بدهید.
- هدف کلی مطالعه و پژوهش چه بوده است؟
- هدف خاص پایان‌نامه چه بوده است؟
- چرا مطالعه انجام شده است؟
- چگونه مطالعه پیش رو انجام شده است؟
- پژوهش موجود به چه نتیجه‌ای دست یافته؟
نکته: در یک چکیده استاندارد به طور میانگین مقدمه و بیان مسئله 30 درصد از کل چکیده، روش تحقیق 15 درصد، معرفی نمونه 15 درصد و نتایج، یافته‌ها و نتیجه‌گیری 40 درصد از حجم چکیده را می‌تواند در برگیرد.
وقتی پاسخ این سوالات را پیدا کردید، یکی از ساختار‌هایی را که در ادامه درباره آن صحبت کرده‌ایم انتخاب کنید و چکیده پایان نامه خود را مدون کنید.
کلمات کلیدی یا کلیدواژه ها در چکیده
کلمات کلیدی معمولا شامل ۷-۳ کلمه مهم در موضوع مطالعه است که در انتهای چکیده بیان میشود. این کلمات شامل اصطلاحات و کلمات اختصاصی‌ای است که نشان‌دهنده نمای اصلی پژوهش است. کلیدواژه ها ، موضوع و متغیرهای اصلی مقاله را به طور واضح مشخص می‌کنند و باعث میشوند مقاله در موتورهای جست‌و‌جو آسان‌تر پیدا شود و میزان ارجاع به آن افزایش پیدا کند. پس ضروری است این کلمات به طور اصولی انتخاب شوند. این کلمات باید با علامت ویرگول (،) یا نقطه ویرگول (؛) از هم جدا شوند.
در انتخاب کلمات کلیدی باید دقت کنید که باید متناسب با واژه‌های اصلی عنوان، هدف و مسئله پژوهش انتخاب شوند و در کل نشان‌دهنده‌ی محتوای اصلی مقاله باشند. این کلمات نباید آنقدر کلی باشند که موضوعات متفرقه را هم شامل شوند و نه آنقدر خاص باشند که توانایی پوشش محتوای مقاله را نداشته باشند. برای اینکه راحت‌تر باشید و بتوانید در انتخاب کلید واژه برای پایان نامه خود چابک‌تر عمل کنید، می‌توانید از استادان راهنما یا مشاور خود کمک بگیرید.
برای درک بهتر انتخاب کلمات کلیدی برای پایان نامه یا مقاله، به چند تصویر زیر دقت کنید.
ساختار چکیده پایان نامه به چه شکل است؟
به طور کلی چکیده از نظر ساختاری دو قسم است؛ چکیده ساختارمند و چکیده بدون ساختار (آزاد).
1- چکیده ساختارمند
در چکیده ساختارمند باید هر عنوانی را مشخص و مطرح کنید. چکیده ساختارمند شامل مقدمه، اهداف، روش‌شناسی، یافته‌ها و نتیجه‌گیری میشود.
2- چکیده بدون ساختار (آزاد)
در این شیوه در میان پژوهشگران محبوب‌تر است، تمامی مطالب پشت سر هم و در یک پاراگراف، بدون درج عنوان نوشته میشوند. نکته مهم این است که در چکیده نوع دوم، ترتیب مطالب مانند چکیده نوع اول است (مقدمه، اهداف، روش‌شناسی، یافته‌ها و نتیجه‌گیری) با این تفاوت که نیازی به مطرح کردن عنوان نیست. چکیده آزاد از ساختار خاصی پیروی نمی‌کند.
چکیده پایان نامه باید چند کلمه باشد؟
چکیده پایان نامه نباید طولانی باشد. معمولا تعداد کلمات چکیده بین ۱۵۰ تا ۳۵۰ کلمه است، با این حال برای اطلاع از تعداد کلمات دقیق چکیده باید به آیین نامه نگارش دانشگاه خود مراجعه نمایید.
چکیده پایان نامه را چطور باید نوشت؟
معمولا چکیده پایان نامه با عبارت‌هایی مانند در این تحقیق [بیان موضوع]، در این پایان‌نامه [بیان موضوع]، شروع میشود و با افعالی مانند پیشنهاد میشود/مطرح میشود که [بیان پیشنهادات بر اساس یافته‌ها] به اتمام می‌رسد. اما شما ملزم نیستید که از این شیوه استفاده کنید. خلاقیت خود را به کار بیندازید و از دایره واژگان خود استفاده کنید تا چیزی متفاوت خلق کنید.
زمان افعال در چکیده پایان نامه
درباره زمان افعالی که در چکیده به کار می‌برید باید آگاه باشید که دانشجویان به دو شکل به چکیده پایان‌نامه خود نگاه می‌کنند:
۱- به عنوان خلاصه‌ای از خود پایان‌نامه
با چنین نگاهی معمولاً زمان افعال استفاده شده زمان مضارع استمراری است و می‌تواند این‌طور نوشته شود.
این پایان‌نامه به بررسی [موضوع] می‌پردازد.
2- به عنوان خلاصه‌ای از تحقیقی که انجام شده
در این دیدگاه معمولا زمان افعال، گذشته ساده است.
مطالعه موجود این نکته را نشان داد که [بیان دستاوردها]
یا از فعل ماضی نقلی استفاده میشود:
تحقیق قبلی نشان داده است که [بیان نتایج]
توجه داشته باشید افعالی که در چکیده استفاده میشود؛ معمولا به صورت فعل مجهول بیان میشود؛ زیرا قرار است در ادامه به آن پرداخته شود.
تفاوت چکیده و مقدمه در چیست؟
از سردرگمی‌های دانشجویان برای نوشتن چکیده، درک تفاوت آن با مقدمه است که تفاوت‌های آن را به طور خلاصه برای شما شرح می‌دهیم تا این مشکل یک بار برای همیشه تمام شود.
1- چکیده خلاصه‌تر از مقدمه است؛ همین کوتاه و مختصر بودن چکیده، نوشتن چکیده را سخت و دشوار می‌کند؛ زیرا قرار است 300 صفحه یا کمتر و گاهی حتی بیشتر از یک پایان‌نامه را در حداکثر 300 واژه و یک پاراگراف شرح کنید آن هم با تمام نکته‌های مهم ریز و درشت.
2- در مقدمه بر خلاف چکیده، اطلاعاتی درباره روش‌های تحقیق و نتایج به دست آمده ارائه نمی‌شود. به جای آن، اطلاعات عمیق‌تر و توضیحات بیشتری درباره موضوع انتخاب شده برای خواننده بیان میشود.
3- در مقدمه درباره آنچه که تلاش کردید تا کشف کنید یا مسائلی که می‌خواستید حل کنید؛ توضیح می‌دهید. باید روشن کنید که موضوع پایان نامه شما جدید است یا علت مهم بودنش چیست. اما چکیده بدون اینکه خواننده را وادار به خواندن کل مقاله کند، شرح روشنی از مطالعه تحقیقاتی شما و نتایج آن را در اختیار او قرار می‌دهد.
آیا چکیده و خلاصه با هم فرق دارند؟
بله چکیده و خلاصه هم با یکدیگر متفاوت هستند که مورد به مورد این تفاوت‌ها را توضیح می‌دهیم:
1- در خلاصه، نظم و ترتیب باید دقیقا مطابق نظم مطالب در مقاله یا پایان نامه باشد. منتهی به صورتی کوتاه و فشرده، اما در چکیده رعایت این مسائل اساسی الزامی نیست.
2- چکیده درباره گزارش توضیح می‌دهد اما خلاصه گزارش را قابل فهم می‌کند.
3- معمولا خلاصه در انتهای مقاله و برای یادآوری مطالب قرار می‌گیرد ولی چکیده باید در آغاز مقاله باشد.
4- در چکیده اصل مطلب به طور فشرده و مختصر حفظ مطالب مهم نوشته میشود ولی خلاصه به ذکر نکاتی از متن اصلی و یادآوری عناوین اصلی می‌پردازد و تلاش می‌کند خواننده را به خواندن متن اصلی ترغیب کند.
5- خلاصه نوعی بیان مختصر از نتیجه‌گیری از موضوع است که معمولا در جمع‌بندی هر مطلبی می‌تواند بیان شود. اما چکیده به معنی فشرده و عصاره یک مطلب است.
6- چکیده‌ها و خلاصه‌ها، مورد توجه دو گروه متفاوت از خوانندگان قرار می‌گیرند. گروهی که می‌خواهند از محتوای گزارش اطلاع یابند باید به سراغ خلاصه بروند و گروهی که پوشش و شمول گزارش را در نظر دارند باید به چکیده رجوع کنند.
آیا ترجمه چکیده پایان نامه لازم است؟
از آن جایی که در دنیای امروز علم با سرعتی باورنکردنی در حال گسترده شدن است، بهتر است در پژوهش فقط به زبان اصلی اکتفا نکنید و پژوهش‌های خود را به زبان دیگری هم ترجمه کنید؛ به ویژه در پایان‌نامه. در شیوه‌نامه اغلب دانشگا‌ه‌ها که برای پایان نامه‌نویسی تدوین شده است، ساختار ترجمه صفحه عنوان و چکیده در نظر گرفته میشود. معمولاً باید چکیده را به زبان انگلیسی ترجمه کنید و در سمت چپ پایان‌نامه یا انتهای آن قبل از صفحه عنوان ترجمه شده قرار دهید. توجه داشته باشید که برار ترجمه چکیده خود بهتر است از یک متخصص کمک بگیرید و به گوگل ترنسلیت اکتفا نکنید.
نکته‌های مهم درباره نوشتن چکیده
- یک چکیده خوب باید خواننده را به خواندن پایان‌نامه ترغیب کند.
- از تکرار عنوان اثر در چکیده خودداری کنید.
- انسجام منطقی و یک دستی را در ارائه مطالب رعایت کنید.
- چند روز بعد از نوشتن چکیده آن را دوباره بخوانید این بار نه به عنوان نویسنده بلکه به عنوان خواننده به چکیده نگاه کنید.
- در چکیده، ارجاع نویسی (رفرنس دهی) جایگاهی ندارد.
- در چکیده‌ها عکس، نمودار و جدول ارائه نکنید. هر چند در برخی از ژورنال‌های معتبر این اشتباهات مخصوصا رفرنس دهی به چشم می‌خورد.
- چکیده باید حاوی کلمات کوتاه و روشن باشد؛ طوری که اگر خواننده به متن اصلی دسترسی نداشت با خواندن چکیده از موضوع پژوهش آگاه شود.
- در به کاربردن واژه‌های تخصصی و کوته نوشت‌ها دقت کنید و تا حد امکان آن‌ها را به اختصار توضیح دهید؛ اما با به کاربردن واژه‌های تخصصی، امکان بازیابی آن‌ها را افزایش دهیم.
- چنانچه به هر دلیلی مجبور شدید قبل از پایان اثر، چکیده را بنویسید به هدف اصلی توجه کنید و پس از پایان اثر، چکیده اولیه را براساس نسخه نهایی بازنویسی کنید.
- قبل از شروع چکیده، اهداف اصلی اثر را فهرست و آن‌ها را اولویت بندی کنید.
- زبان به کار گرفته شده در چکیده را طوری انتخاب کنید که افراد غیر متخصص در موضوع مدنظر، بتوانند آن را درک کنند. چرا که شما نمی دانید چه شخصی و با چه علمی به موضوع، به پایان‌نامه شما مراجعه خواهد کرد.
- مطالب مهم‌تر را در ابتدای چکیده با عنوان جملات راهنما و موارد بعدی را با عنوان جملات حمایت کننده فهرست کنید.
- پیشنهاد اصلی پژوهش اولین جمله چکیده است که در صورت طرح موضوع، پیشنهاد اصلی پژوهش بلافاصله بعد از آن ارائه میشود.
- به تعداد و نوع کلمات در چکیده دقت کنید به دلیل محدودیتی که در نوشتن چکیده دارید از به کاربردن کلمات مترادف و هم‌خانواده دوری کنید.
- در نوشتن چکیده بسیار دقت داشته باشید که درست نویسی را رعایت کنید و به دور از غلط املایی باشد و حتما علائم نگارشی را در آن به کار ببرید.
در پایان
یادآوری می‌کنیم که چکیده، معرف پایان‌نامه است و اهمیت زیادی دارد. در نوشتن چکیده و بنابراین همت و تلاشی بیشتر از نوشتن پایان‌نامه را می‌طلبد تا بتواند از تمام تلاش شما در پژوهشتان دفاع کند. اگر تمایل داشتید که نمونه‌های زیادی از چکیده پایان نامه یا چکیده مقالات دیگران را ببینید و برای نوشتن چکیده پایان نامه خود ایده بگیرید، توصیه می‌کنیم به سایت‌های زیر سری بزنید: